MAKİNA EMNİYETİ VE EMNİYET RÖLESİ
2006/42/AT Makina Emniyet Yönetmeliği ve 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununu Madde 10 (1) gereğince üretim tesisleri ve makinalarda risk değerlendirmesi yapılması zorunlu kılınmıştır.
Risk değerlendirmesi ise "ISO 12100: Makinalarda güvenlik – Tasarım için genel prensipler – Risk değerlendirilmesi ve risk azaltılması" standardı rehberliğinde yapılmalıdır. Değerlendirme yapıldıktan sonra makinanın emniyetli hale getirilebilmesi için risklerin azaltılması yönünde çalışmalar yapılır. Riskin azaltılması, risklerin ortadan kaldırılmasıyla ilgilidir. Bu sebeple tasarım aşamasındaki risk azaltım faaliyetleri çok önemlidir.
Risklerin azaltılmasıyla ilgili kullanılacak emniyet ekipmanları belirlenir. Aşağıda yer alan ürünler başlıca emniyet ekipmanlarıdır.
- Acil Durdurma Butonları
- Işık perdeleri
- Çift El Koruma Butonları
- Alan Tarayıcılar
- Emniyetli Kapı Sistemleri
- Yetkili Erişim Sistemleri
- Mekanik ve Manyetik Switchler
- PSEN Radar-Emniyetli Radar Sistemleri
Bu ekipmanların nasıl bağlanacağı ve kumanda sistemlerinin emniyetli hale getirilmesiyle ilgili olarak “EN ISO 13849-1 Makinalarda Güvenlik- Kumanda Sistemlerinin Emniyetle İlgili Kısımları” standardı kullanılır. Standart gereği makinanın emniyetli duruşunun belirli bir performans değerinde olması ve emniyetli duruşun sağlanması gerekmektedir. Performans seviyesi belirlenirken aşağıda yer alan tablo baz alınabilir veya uyumlaştırılmış (harmonize) standartlar yardımıyla performans seviyesi belirlenebilir.
Performans seviyesi belirlendikten ve risk azaltımı maksadıyla kullanılacak olan emniyet ekipmanları seçildikten sonra makinanın emniyetli şekilde durabilmesini sağlayabilmek için kumanda tasarımında emniyet röleleri muhakkak kullanılmalıdır.
Standart rölelerde, elektromekanik açma kapama tekrarlarında kontak yapışması yaşanabilmektedir. Yapışma söz konusu olduğunda acil durumlarda emniyetli duruş sağlanamayacak ve emniyete aykırı bir durum oluşacaktır. Operatörün zarar görmesi veya makinada hasar oluşması muhtemel bir sonuçtur.
Emniyet röleleri mekanik olarak bağlanmış seri kontaklara sahiptir. Pozitif kılavuzlu yapısı sayesinde N/O kontak kapalı kalırsa, N/C kontak tekrar kapanamaz. N/K bir kontak röleye enerji verildiğinde açılmazsa N/O kontaklar kapanmayacaktır. Seri olarak bağlanan force-guided kontaklar sayesinde bir kontak yapışmış olsa bile gücün yükten ayrılabilmesini sağlanacaktır.
Kılavuz kontak yapısı ve çift kanallı mimarisi sebebiyle emniyet röleleri, emniyet ekipmanlarınca sağlanacak olan duruş komutunu yerine getireceğini garanti edebilmekte ve makine emniyetiyle ilgili standartları sağlamaktadır.